TÜRK İDARE HUKUKU SİTESİ  [www.idare.gen.tr]

 

Kemal Gözler, İdare Hukuku, Bursa, Ekin Kitabevi Yayınları, 2003,  Cilt I'den alınmıştır.

 

 

Bölüm 13
İdarî İşlemlerİn Sona ERmesİ

 

 

Kemal Gözler

PLAN

Terminoloji........................................................................................................................ 956

Sona Erme Sebepleri.......................................................................................................... 956

I. İdarî İşlemi İdarenin İradesi Dışında Sona Erdiren Sebepler.................................... 957

A. İptal.............................................................................................................................. 957

B. Sürenin Dolması............................................................................................................ 957

C. İnfisahî Şartın Gerçekleşmesi........................................................................................ 957

Hüküsüzlük (Kadük Olma).......................................................................................... 959

D. Maddî Sebepler............................................................................................................. 960

Metrukiyet................................................................................................................... 961

II. İdarî İşlemi İdarenin İradesine Bağlı Olarak Sona Sebepler................................... 962

A. İlga.............................................................................................................................. 962

1. Genel Olarak (Tanımı, Çeşitleri, Yetki, Şekil ve Usûl)............................................. 962

2. Hangi İşlemler İdare Tarafından İlga Edilebilir?........................................................ 964

a) Düzenleyici İşlemlerin İlgası............................................................................... 965

aa) Hukuka Uygun Düzenleyici İşlemlerin İlgası.............................................. 967

bb) Hukuka Aykırı Düzenleyici İşlemlerin İlgası.............................................. 967

b) Bireysel İşlemlerin İlgası..................................................................................... 968

aa) Hak Yaratıcı Olmayan Bireysel İşlemlerin İlgası......................................... 968

aaa) Hukuka Uygun Hak Yaratıcı Olmayan Bireysel İşlemlerin İlgası......... 970

bbb) Hukuka Aykırı Hak Yaratıcı Olmayan Bireysel İşlemlerin İlgası........ 970

bb) Hak Yaratıcı Bireysel İşlemlerin İlgası........................................................ 971

aaa) Hukuka Uygun Hak Yaratıcı Bireysel İşlemlerin İlgası......................... 971

bbb) Hukuka Aykırı Hak Yaratıcı Bireysel İşlemlerin İlgası........................ 971

B. Geri Alma.................................................................................................................. 972

1. Geri Alma Konusunda Türk Doktrini...................................................................... 972

2. Geri Alma Konusundaki Danıştay Kararları............................................................ 973

a) Hukuka Aykırı İdarî İşlemlerin Ancak Makul Bir Süre İçinde Geri
Alınabileceği Yolundaki Kararlar........................................................................ 974

b) Hukuka Aykırı İdarî İşlemlerin Ancak Dava Açma Süresi İçinde Geri Alınabileceği Yolundaki Kararlar     974

c) Hukuka Aykırı İdarî İşlemlerin Her Zaman Geri Alınabileceği  Yolundaki Kararlar 976

3. Geri Almanın Tanımı, Benzer Kurumlarla Karşılaştırılması, Geri Almada Yetki, Usûl, Şekil  ve Geri Almanın Sonuçları                978

4. Hangi İşlemler İdare Tarafından Geri Alınabilir?...................................................... 980

a) Düzenleyici İşlemlerin Geri Alınması................................................................. 981

aa) Hukuka Uygun Düzenleyici İşlemlerin Geri Alınması................................ 982

bb) Hukuka Aykırı Düzenleyici İşlemlerin Geri Alınması................................ 982

b) Bireysel İşlemlerin Geri Alınması....................................................................... 983

aa) Hukuka Uygun Bireysel İdarî İşlemlerin Geri Alınması.............................. 983

aaa) Hak Yaratıcı Olmayan Hukuka Uygun Bireysel İdarî İşlemlerin Geri Alınması    983

bbb) Hak Yaratıcı Olan Hukuka Uygun Bireysel İdarî İşlemlerin Geri Alınması     984

bb) Hukuka Aykırı Bireysel İdarî İşlemlerin Geri Alınması.............................. 985

aaa) Hak Yaratıcı Olmayan Hukuka Aykırı Bireysel İdarî İşlemlerin Geri Alınması    986

bbb) Hak Yaratıcı Olan Hukuka Aykırı Bireysel İdarî İşlemlerin Geri Alınması     986

5. Geri Alma Şartları  (Dame Cachet Kararı)............................................................... 987

a) İdarî İşlem Hukuka Aykırı Olmalıdır.................................................................. 987

b) İdarî İşlem Kesinleşmemiş Olmalıdır.................................................................. 987

6. Geri Alma Süresi...................................................................................................... 989

7. Zımnî Kabul Kararlarının Geri Alınması.................................................................. 991

8. Üst Makam Tarafından Geri Alma.......................................................................... 992

C. Hak Yaratıcı Olan ve Olmayan İşlemler.......................................................... 993

1. Ayrımın Önemi ....................................................................................................... 993

2. Kazanılmış Hak Kavramı  ........................................................................................ 993

3. Hak Yaratıcı İşlem Kavramı  .................................................................................... 993

4. Hak Yaratıcı Olmayan İşlemler................................................................................ 994

a) Düzenleyici İşlemler........................................................................................... 994

b) Tespit Edici İşlemler .......................................................................................... 995

c) Parasal Ödeme Kararları...................................................................................... 995

d) Geçici İşlemler.................................................................................................... 996

e)  Negatif İşlemler.................................................................................................. 997

f) Müeyyide İşlemleri............................................................................................. 997 

g) Kamu Yararı Kararı veya Kamulaştırma Kararı.................................................. 998

h) Yok Hükmünde Olan İşlemler............................................................................ 998

i) Hileyle Yapılmış İşlemler.................................................................................... 998 

j) Şarta Bağlı İşlemler.............................................................................................. 999 

Hak Yaratıcı İşlemler.................................................................................................. 1000

Hakkın Doğduğu Tarih............................................................................................... 1000 

5. Kazanılmış Haklara Saygı İlkesi  (Hak Yaratıcı İşlemler)  Konusundaki Türk Danıştayının Kararları               1000

a) Kazanılmış Hakka Saygı İlkesi Kanunla Aksinin Öngörülmesi
Durumunda İşlemez......................................................................................... 1001

b) Kamu Düzenine Aykırı Olan Durumlarda Kazanılmış Hak Olmaz (Kamu
Düzeniyle Çatışıyorsa Kazanılmış Haklara Saygı İlkesi İşlemez)................... 1002

c) Kamu Yararı ile Kazanılmış Haklar Çatıştığında Kamu Yararı Tercih Edilir.... 1005

d) İlgilinin Gerçek Dışı Beyanının veya Hilesinin Sebep Olması Durumunda
Kazanılmış Hak Yoktur; İdarî İşlem Her Zaman Geri Alınabilir..................... 1006

e) Eski Sınav Yönetmeliğinin Öngördüğü Geçme Notu Kazanılmış Hak Oluşturur.... 1007

6. Kazanılmış Haklara Saygı İlkesi Konusundaki AYİM Kararları............................ 1007

a) İlgilisinin Hilesiyle Yapılmış İşlemler, Kazanılmış Hak Oluşturmaz;
İdare Tarafından Her Zaman Geri Alınabilir ................................................... 1007

b) Kanuna Aykırı İşlem, İlgilinin Kusuru Olmasa Bile Kazanılmış Hak
Oluşturmaz ..................................................................................................... 1008

c) İdarenin Kendi Hatasından Kaynaklanan Hukuka Aykırı İşlemler İlgili
Lehine Kazanılmış Hak Yaratır ....................................................................... 1009

d) İşlem Kamu Düzeniyle Çatışıyorsa, İdarenin Kendi Hatası Olsa Bile,
Kazanılmış Hak Oluşmaz................................................................................ 1010

e) Eski Yönetmeliğin Uygulanmasında Kazanılmış Hak....................................... 1011

D. Koşulların Değişmesi Sonucu İdarenin İlga veya Geri Alma Yükümlülüğü................ 1012

1. Koşulların Değişmesinin Düzenleyici İşlemler Üzerindeki Etkisi.......................... 1012

2. Koşulların Değişmesinin Bireysel İşlemler Üzerindeki Etkisi................................ 1013

3. Koşulların Değişmesi İddiasını İleri Sürme Biçimleri............................................. 1014

a) Dava Yoluyla.................................................................................................... 1015

b) Def'i Yoluyla..................................................................................................... 1015

 

 

Açıklama için şu kitaplara bakınız:

Kemal Gözler, İdare Hukuku,
Bursa, Ekin Kitabevi Yayınları,
2003,  2 Cilt (2834 sayfa)
[Tanıtım ve Bazı Bölümler] 		Kemal Gözler, İdare Hukuku
Dersleri, Bursa, Ekin Kitabevi
Yayınları, 2005,  XVI+672 s.
[Tanıtım ve Bazı Bölümler]		 Kemal Gözler, İdare Hukukuna
Giriş, Bursa, Ekin Kitabevi
Yayınları, 2005,  XVI+304 s.
 [Tanıtım ve Bazı Bölümler]

Editör: Kemal Gözler

E-Mail: kgozler@hotmail.com

Ana Sayfa: www.idare.gen.tr