TÜRK İDARE HUKUKU SİTESİ
Son yıllarda, bazı Üniversite ve TÜBİTAK projelerinde önemli bir araştırma etiği sorununun yaygın olarak uygulandığına şahit olunmaktadır. Bu da aynı araştırma sonuçlarının birden fazla akademisyenin bağımsız çalışması olarak sunulması uygulamasıdır.
Bilindiği üzere gerek Üniversite ve gerekse TÜBİTAK projelerinde, birden fazla akademisyenden oluşan bir araştırma grubu tarafından belli bir konuda yeni, özgün, denenmemiş, bilime ve uygulamaya yeni kazanımlar doğuracak fikirlerden yola çıkılarak çeşitli bilimsel çalışmalar yürütülmektedir.
Bu projelerde örneğin birkaç yüksek lisans/doktora öğrencisi ile birlikte yine birkaç yardımcı doçent veya doçent de görev almakta, aynı zamanda proje yürütücüsü olarak profesörler de bu projelerde yer alabilmektedir. Araştırmalar sonucunda elde edilen bulgular ise daha sonra proje sonuç raporu olarak kayıt altına alınmakta aynı zamanda da bu proje aşamaları/sonuçları ile ilgili makaleler yayımlanabilmektedir.
İşte ülkemizde yaygın olarak tekrarlanan etik sorunlar da bu aşamadan sonra devreye girmektedir. Söz konusu araştırma projelerinde görev alan ve yüksek lisans öğrencisinden profesöre kadar uzanan değişik unvanlardaki bu araştırma ekibi diğer proje çalışanlarından bağımsız yayınlar üretmeye başlamakta, aynı araştırma projesi verileri çoğu zaman, o projede görev alan bir araştırma görevlisinin yüksek lisans veya doktora tezi olurken, yine aynı sonuçlar, doçentliğe başvuracak bir yardımcı doçentin ulusal/uluslararası makalesi haline gelmekte yine aynı sonuçlar, projedeki görevli doçent veya profesörler tarafından da yine ulusal/uluslararası bazda yayın haline dönüştürülebilmektedir. Yani aynı araştırma sonuçları birden fazla kişinin akademik unvan ve yükselme işlemlerinde, üstelik de her biri tarafından tek isimle yayımlanan yüksek lisans/doktora tezi, ulusal-uluslararası makale olarak karşımıza çıkabilmektedir.
Tüm bu çalışmaları yan yana koyduğunuzda ise metodu, araştırma tekniği, denekleri, proje sonuçları tamamen birbirinin kopyası niteliğinde ancak yazarları (veya yazar sıralaması) farklı olan 4 veya 5 yayın karşınıza çıkabilmektedir. “Aynı koyundan iki post çıkmaz” diye bir Türk atasözü var. Ne var ki Türk akademisyenleri bırakınız iki postu, aynı koyundan dört-beş post çıkarmayı başarabiliyorlar!
Söz konusu akademik çalışmalar, çalışmaya katılan kişilerin elde edecekleri unvanlara göre farklı muhatap kurumlara verildiğinden hemen hemen hiçbir kurum bu birbirinin kopyası niteliğindeki tez veya makaleleri fark edememekte adeta birbirinin kopyası ancak “özgün” iddiası ile sunulan tezler, makaleler Türk bilim camiamıza kazandırılmaktadır! Örneğin aynı çalışma sonucu; bir yüksek lisans/doktora tezi olarak Üniversite Enstitüsüne ve YÖK’e teslim edilirken yine aynı sonuçlar proje raporu olarak TÜBİTAK’a sunulabilmekte veya yine aynı sonuçlar ÜAK Başkanlığına yapılan doçentlik başvurularında, asgari koşulu sağlayan ulusal/uluslararası yayın olarak kullanılabilmektedir. Bu kurumlar arasındaki eşgüdümsüzlük ise, birbirinin tekrarı/kopyası niteliğindeki bu çalışmaların fark edilmesini engellemektedir.
Eğer çalışma ekibi, aymazlığı biraz daha ileri götürüp aynı proje sonuçlarından daha fazla yayın yapma gayreti içinde ise bu sefer de yabancı dergiler devreye girmekte, ülkemizdeki Türkçe dergilerde yayımlanan makaleler, çoğunlukla İngilizceye tercüme edilerek yaygın olarak Afrika veya Hindistan/Pakistan/Malezva vb. kökenli dergilerde “uluslararası makale” adı altında boy gösterebilmektedir.
Bu yaygın olayın Türk Bilim Dünyasına kümülatif etkisine bakıldığında ise; bir yıl içerisinde Türk Üniversiteleri tarafından üretilen ulusal/uluslararası makalelerin veya desteklenen projelerin sayısın aslında beyan edildiği kadar olmadığı, birbirinin kopyası niteliğindeki onlarca çalışmanın sanki farklı kişiler tarafından üretilmiş farklı yayınlar gibi sunulması sonucu “herkesi mutlu edecek” ancak hayal dünyasından öteye gidemeyecek sahte bir cennetin hüküm sürdüğü sonucu ortaya çıkmaktadır.
(c) Mustafa Yaşar Demircioğlu, 2016.
Bu makale kağıt üzerinde yayınlanmamıştır. Makaleye şu şekilde atıf yapılabilir:
Mustafa Yaşar Demircioğlu, "Aynı Yayınla Birden Fazla Kişinin Farklı Unvanlar Elde Etmesi Sorunu", www.idare.gen.tr/demircioglu-ayni-yayin.htm (Erişim Tarihi: GG.AA.YYYY).
Bu Makalenin Konuluş Tarihi: 21 Şubat 2016
Ana Sayfa:
www.idare.gen.tr
Editör: Kemal Gözler
E-Mail: kgozler[at]hotmail.com